تحلیل آماری پارامترهای هیدروشیمیایی منابع آب زیرزمینی دشت لاله زار (بردسیر) با استفاده از آزمون مؤلفه اصلی و تحلیل خوشه‌ای

امروزه آب به‌عنوان یکی از عوامل بهبود و رشد اقتصادی جوامع به شمار می‌رود، بنابراین مدیریت بهینه منابع آب به‌ویژه آب شیرین نیز یکی از مهم‌ترین برنامه‌های کشورهاست. هدف این مطالعه، تعیین منشأ و غلظت عناصر و ترکیبات محلول در آب زیرزمینی لاله‌زار است. محدوده مطالعاتی لاله‌زار در 75 کیلومتری جنوب‌شرقی بردسیر و جنوب‌غربی کرمان بین طول جغرافیایی 56 درجه و عرض جغرافیایی 29 درجه و در زون ساختاری ایران مرکزی، در جنوب‌شرقی کمربند آتشفشانی ارومیه- دختر قرار گرفته که سازندهای آن مربوط به دوران سوم زمین‌شناسی است. سنگ‌شناسی غالب این منطقه، کنگلومرا، ماسه‌سنگ، سنگ سیلتی، توف، کنگلومرای آتشفشانی، مارن ماسه‌ای، گرانیت، آندزیت، بازالت و گدازه‌های بازالتی و سنگ‌های آذرآواری است. بدین‌منظور 14 نمونه برداشت و غلظت کاتیون‌ها و آنیون‌های اصلی و برخی فلزات و عناصر فرعی و کمیاب اندازه‌گیری شد. از روش‌های آماری تحلیل مؤلفه اصلی و خوشه‌ای در نرم‌افزار SPSS و از نرم‌افزار GIS برای تحلیل تغییرات غلظت عناصر استفاده شد. در تحلیل مؤلفه اصلی، عناصر در 3 گروه (عامل) مختلف قرار گرفتند. نیترات و سولفات و پتاسیم و بی‌کربنات احتمالا دارای منشأ مشترک انسانی و کشاورزی است؛ اما بخش عمده بیکربنات از انحلال توسط آمیختگی آب‌های جوی با CO2 حاصل شده است که این عناصر در برخی نمونه‌ها همگی روند افزایشی دارند. به طورکلی می‌توان گفت بخش عمده عناصر موجود در آب منطقه، ناشی از آزادسازی از آبکافت سیلیکات‌ها و همچنین آب باران و تغلیظ طی تبخیر است. غلظت فلزات سنگین حتی از حد آشکارسازی دستگاه و نیز استانداردهای WHO و  EPAپایین‌تر بوده است.